منطق بیان

نگاه اسلام به انسان، به علم، به زندگی بشر، به عالم طبیعت و به عالم وجود، نگاهی است که معرفت نوینی را در اختیار انسان می گذارد. این نگاه، زیربنا و قاعده و مبنای تحقیقات علمی در غرب نبوده. تحقیقات علمی در غرب، در ستیز با آنچه آن را دین می پنداشتند، آغاز شده. البته آنها حق داشتند؛ دینی که رنسانس علیه آن قیام کرد و خط فکری و علمی دنیا را در جهت مقابل و مخالف آن ترسیم کرد، دین نبود؛ توهمات و خرافاتی بود با عنوان دین. دینِ کلیسایی قرون وسطایی، دین و معرفت دینی نبود. بدیهی بود که عقده ها و گره ها در ذهن دانشمندان و نخبگان و زبدگان فکری باقی بماند و برایش راه علاجهای ضددینی و غیردینی پیدا کنند. لذا هنوز چگونگی کنار آمدن علم و دین برای آنها مسأله است؛ لیکن مسأله ی ما این نیست. در جهان بینی ما، علم از دل دین می جوشد و بهترین مشوق علم، دین است. دینی که ما می شناسیم، جهان بینی دینی یی که ما از قرآن می گیریم، تصویری که ما از آفرینش و از انسان و از ماوراءالطبیعه و از توحید و از مشیت الهی و از تقدیر و قضا و قدر داریم، با علم سازگار است؛ لذا تولیدکننده و تشویق کننده ی علم است*.

علت اصلی تضاد علم و دین در غرب

منشأ علم طبق بزرگترین تحریف رسالت انبیاء قبل محمد (ص):

 طبق آیات تحریف‌شده‌ی تورات مبانی اعتقادی این کتاب چنان وارونه شده که مقام شیطان طوری بالا رفته که او را همان راهنما و دعوت‌کننده به علم و دانش و خدا  هم دشمن آگاه شدن انسان است.[۱] حتی طبق تورات (شیطان برای اینکه بتواند وارد بهشت شود باید با سیرت حیوانیت برود استفاده می‌شود) بهشت جای حیوانات و آدم و حوا هم چون از صفت انسانی علم منع شده بودند[۲] می‌توانستند در آنجا بمانند و بدتر اینکه اثبات می‌شود خدا همان جهل و وهم بشر است[۳] و شیطان همان فهم و عقل انسان است که با وسوسه خویش انسان را از حیوان بودن خارج کرد.

الف) افساد ثمره ی بزرگترین تحریف و اقدام شیاطین:

طبق این تحریف معتقد شدند: باید مخالف علم بود چون خدا به خاطری علم‌آموزی آدم او را از بهشت اخراج کرد به همین خاطر در دوران حکومت هزار و پانصد سالِ مسیحیت در اروپا علم ممنوع بود و اگر کسی را دنبال علم می‌یافتند یا می‌سوزاند یا اعدام می‌کردند که عوام دیدند میان دین و معرفت تضاد است یا باید دین و مذهب داشت، امر خدا را پذیرفت و دنبال علم نرفته و کور بود و یا باید زیر امر خدا زد، دنبال علم رفته و چشم دار شد، کم‌کم مثل‌هایی در اروپا رایج شد که مى‏گفت: «انسان اگر سقراطى باشد مفلوک و گرسنه، بهتر از این است که خوکى باشد برده»، «من یک روز زندگى کنم چشم‌هایم باز باشد بهتر است از اینکه یک‌عمر چشم‌هایم بسته باشد و کور باشم که بعد مى‏خواهم در بهشت زندگى کنم»، «من جهنم با چشم‌باز را ترجیح مى‏دهم بر بهشت با چشم‌بسته»، همین برداشت است که تاریخ تمدن اروپا را در هزار و پانصد سال اخیر (در قرون تاریک وسطی) به عصر ایمان و عصر علم تقسیم می‏کند و علم و ایمان را در مقابل یکدیگر قرار می‏دهد. [۴].

ب) کم‌عمقی محتوای دانش خواهی علت اصلی انحطاط:

عالمان سطحی‌نگر بنی‌اسرائیل که دنیا را بهتر از آخرت و شیطان را مفیدتر و قوی‌تر از خدا می‌دانستند کتاب آسمانی تورات را طبق باور باطل خود تغییر دادند و زیرا دنیا را هدف نهایی می‌دانستند، بنابراین طبق انگیزه‌ی خود (که رسیدن به اغراض و امیال دنیوی بود) برای رسیدن به این هدف نهایی خود (حکومت و قدرت دنیایی) دست به تغییر متن وحیانی دین کردند زیرا آن را دررسیدن به اهداف خود مانع می‌دانستند پس برای رفع مخالفت متن دین با این اغراض و امیال باطل دست به تحریف آن زدند[۵].

علت مساله نبودن علم و دین در اسلام

منشأ علم طبق رسالت نبی مکرم(ص)

منشأ علم از دید قرآن و کلام وحی، خدا است که به‌وسیله‌ی پیامبران مردم را از نسیان و غفلتی که ثمره‌ی زندگی دنیا و باعث جهل آن‌ها است به علم و منشأ آن راهنمایی دهد: «قالَ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِنْدَ اللَّهِ وَ أُبَلِّغُکُمْ ما أُرْسِلْتُ بِهِ وَ لکِنِّی أَراکُمْ قَوْماً تَجْهَلُون» علم تنها نزد خداست و آنچه من مى‏گویم تنها رسالتى است که مأمورم به شما ابلاغ کنم اما بدانید که من شمارا مردمى جاهل مى‏دانم[۶]؛ و طبق این آیه «عَلمَّ آدمَ الاَسماءَ کُلَّها[۷]» و لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی‏ أَحْسَنِ تَقْویمٍ[۸] قدرت عمیقی در علم‌آموزی به انسان عنایت فرمود.

داستان حضرت آدم(س) طبق قرآن

طبق قرآن آن میوه ممنوع، به جنبه حیوانیت انسان مربوط مى‏شود نه به جنبه انسانیت انسان، یعنى یک امرى بوده از مقوله ضد انسانى یعنی طمع و حرص است ولى آدم از آدمیت خودش تنزل کرد و به آن نزدیک شد، به حرص، به طمع، به حسد، به تکبر، به این چیزهایى که تسفل و سقوط انسانیت است نزدیک شد، به او گفتند باید بروى بیرون، بعدازآنکه «علم آدم الاسماء کل‌ها» حقایق به او آموخته‌شده است، [گفتند اینجا] جاى تو نیست، برو بیرون!

…………………………………………………………………………………………………………

* بیانات امام خامنه‌ی -دام ظلله العالی- در دیدار با جمعی از اساتید دانشگاه، در تاریخ ۲۶-۹-۱۳۸۳٫

[۱] سفر پیدایش، باب دوم آیه ۱۶ و ۱۷٫

[۲] سفر پیدایش، باب سوم، آیات ۱ – ۸٫

[۳] سفر پیدایش، باب سوم، آیه ۲۳٫

[۴] کتاب مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، شهید مطهری، ۱۳۷۱، ج ۱، ص ۲۱٫

[۵] أَ فَتَطْمَعُونَ أَنْ یُؤْمِنُوا لَکُمْ وَ قَدْ کانَ فَریقٌ مِنْهُمْ یَسْمَعُونَ کَلامَ اللَّهِ ثُمَّ یُحَرِّفُونَهُ مِنْ بَعْدِ ما عَقَلُوهُ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ.

آیا انتظار دارید یهودیها به دین شما ایمان بیاورند در حالی که قطعا در سابقه ی گروهی از آنها این بود که کلام وحی را بعد از شنیدن آن با اینکه می دانستند که ازسوی خدا است تحریف می کردند (قرآن، بقره، ۷۵)

[۶] قرآن، احقاف، ۲۳٫

[۷] قرآن، بقره،۳۰٫

[۸] قرآن، تین،۴٫