با عرض سلام خدمت شما دوستان عزیز و گرامی 


مساله ای است بسیار مورد ابتلا که افراد زیادی از افراد جامعه ی ما به آن مبتلا هستند و آن مسأله ی سیگار کشیدن است. 


***مقدمه:


دوستان اطلاع دارند که شریعت اسلامی،  شریعتی است که برای تمام جزئیات زندگی بشریت برنامه دارد و از آن جهت که می خواهد بشریت را به کمال شایسته ی او برساند لذا برای کوچک و بزرگ زندگی او برنامه ریزی کرده یا به نحو وجوب یا حرمت یا استحباب یا مکروه یا اباحه. 

این اصطلاحات پنج گانه که در فقه اسلامی بسیار پرکاربرد می باشند بیانگر نکته ای است که بسیاری از اشخاص از آن غافل اند و حتی بعضی نسبت به آنها حساس اند. شاید دیده اید افرادی را که نسبت به کلمه ی واجب و حرام،  شدیدا حساس اند و تا این دو کلمه را می شنوند،  داد سخن می زنند که چرا این حرام است،  من می خواهم این فعل را انجام دهم و به هیچ کس مربوط نیست یا برعکس وقتی می شنوند که این فعل واجب است می گویند من می خواهم آن را ترک کنم و ربطی به دیگری ندارد. حال ببینیم که دو اصطلاح واجب و حرام در شریعت اسلامی چه معنایی دارند و چطور باید با آن ها برخورد کرد؟ 

شریعت اسلامی،  شریعتی است که سعادت بشری را خواهان است در همه ی جوانب زندگی بشری و چون بشر با همه ی پیشرفت علمی خود توان فهم امور کثیری را ندارد کما اینکه در بحث (دین و حق)  این مساله را اجمالا تبیین کردم لذا دوستان برای اطلاع بیشتر به آن مقالات مراجعه نمایند لذا شریعت اسلامی اموری را که سعادت او در آنها می باشد را برای انسان تبیین می کند و تبیین این امور که مصلحت بشر در آن ها است یا برای او مفسده دارد،  در اصطلاح فقها به حرام و واجب و....  تعبیر می شود. 


برای روشن تر شدن مطلب خواهشا خوب به مسأله ی شرعی زیر توجه بفرمائید :


سوال:بسیاری از تحقیقات پزشکی تصریح به ضرر سیگار کشیدن دارند و یکی از اسباب اصلی ابتلاء به بیماری های قلبی و عروقی است و موجب فشار خون و سرطان ریه می شود و علاوه بر آن ضررهای دیگری برای خانواده ی شخص و جامعه دارد. 

1)آیا جایز است کسی که تا به حال سیگار نکشیده،  شروع به سیگار کشیدن کند؟ 

2)و آیا جایز است کسی که عادت به سیگار کشیدن دارد و به آن اعتیاد دارد،  سیگار کشیدن را ادامه دهد؟ 

3)و آیا جایز است که زن حامله سیگار بکشد در حالی که پزشکان می فرمایند که جنین از سیگار کشیدن مادر متضرر می شود؟ 


جواب:

اگر سیگار کشیدن و دخانیات موجب ضرر زیادی به خود سیگار کشنده اعم از زن و مرد یا به جنین است در این صورت حرام خواهد بود و فرقی نمی کند که شخص تازه شروع به سیگار کشیدن کرده یا معتاد به آن است لکن باترک سیگار و دخانیات ، ضرر زیادی به او نمی رسد اما اگر ترک آن برای او ضرر دارد هر کدام از استمرار بر سیگار کشیدن یا ترک آن که ضررش کمتر است را انجام می دهد. 


###کما اینکه ملاحظه فرمودید فتوی  بالا دائر مدار ضرر زیاد بود یا به تعبیری مفسده که اعم از ضرر جسمانی است بود یعنی این فتوی می فرماید که اگر سیگار کشیدن برای شخص یا جنین ضرری بزرگ که معمولا عقلا آن را تحمل نمی کنند یعنی مفسده دارد پس باید ترک شود و فعل آن حرام است و الا جایز خواهد بود یعنی اگر مفسده ی کمتر دارد جایز خواهد بود به این معنا که حرمت شرعی ندارد نه اینکه کشیدن آن بهتر است بلکه با فعل ان فعل حرام انجام نداده است. 

سایر فتاوی و همه ی احکام شرعی مثل همین فتوی هستند که دایر مدار مفسده و مصلحت برای بشریت هستند لکن گاهی مفسده یا مصلحت امری مادی است و گاهی امری است معنوی یعنی ضرر معنوی برای شخص دارد. خوب پر واضح که فهم همه مفسده ها و مصلحت ها اعم از مادی و روحی و معنوی برای بشر امکان پذیر نیست چون عقل بعضا توان درک چنین اموری را ندارد و تجربه ممکن است سالهای سال طول بکشد که آن را کشف یا ممکن است اصلا آن کشف نکند. 


حال آیا چنین جملاتی که در ابتدا عرض شد آیا برای یک مسلمان در مورد واجب و حرام قابل قبول است که بگوید (من میگویم که منفعت دارد و انجام می دهم هر چند که شریعت آن را حرام کرده یا من انجام نمی دهم چون هیچ مصلحتی در آن نمی بینم هر چند که شریعت آن را واجب کرده!؟) 


چنین تعابیری اصلا قابل قبول از یک فرد مسلمان نیست چون مسلمان مفاسد و مصالح را منحصر در امور مادی نمی داند و علاوه بر آن بسیاری امور مادی هستند که علم بیشتر ممکن است یا دیر انها را کشف کند یا هرگز کشف نکند بلکه یک مسلمان باید از خدای سبحان تقدیر و تشکر فراوان کند که امور مفسده دار و مصلحت دار را برای وی بیان کرده است و او را از آنها از انجام یا ترک شان برحذر کرده و در حقیقت شریعت به بشریت کمک می کند که اموری که بر او مخفی است یا زمانی طولانی می خواهد تا ضرر یا مصلحت آنها را کشف کند یا شاید هرگز کشف نکند را از آنها آگاه می کند تا ندانسته مرتکب مفاسد نشود و یا مصالح را ترک نکند. 

لذا اصطلاح واجب،  حرام، مستحب،  مکروه و مباح نباید حساسیت زا باشند بلکه این تعابیر فقهی مصالح و مفاسد را تبیین می کنند لذا از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده که زمانی که ام المؤمنین عایشه به ایشان عرض کردند :یا رسول الله شما که نبی خدایید پس چرا اینقدر خود را با عبادتهای فراوان خسته می کنید؟ 

حضرت با عبارتی کوتاه عمق و حقیقت عبادت فراوان خود بلکه هر انسان عابدی را تبیین می کنند که :أفلا اکون عبدا شکورا؟ 

آیا بنده ی شکرگذاری نباشم؟ 


موفق و مؤید باشید....... 

منبع: برداشتی آزاد از الفتاوی المیسرة، صفحه ی 292،حضرت آیت الله سیستانی حفظه اله