از نبى‌اکرم صلی‌الله علیه وآله وسلم نقل می‌شود که: انما بُعثتُ لأتمم مکارم الأخلاق.(۱)
نقد مختصر قاعده‌ی تسامح در ادله‌ی سنن:
در اثبات این قاعده مجموعه‌ای از روایات وجود دارد که برای اثبات قاعده به آن استناد می‌شود؛ اما باید گفت که از مجموع منابع اسلامی عقل و وحی، چنین بر می‌آید که پذیرش چنین قاعده‌ای مورد قبول نیست؛ چرا که درْ را به روی خرافات گسترده‌ای در دین باز خواهد نمود و همچنین باعث پذیرش و جواز عمل به هر خبری به محض خواندن یا شنیدن آن از افراد می‌شود که تبعات منفی گسترده‌ای دارد و البته اگر این قاعده را بپذیریم جواز عمل به آن منحصر به مجتهد نخواهد بود بلکه شامل شخص عادی هم می‌شود و همچنین باید گفت که گستره‌ی این قاعده مشخص نیست و این باعث ابهام بیشتر قاعده می‌شود.
نقد تطبیق قاعده بر این حدیث:
اگر فرض بر صحت این قاعده بگیریم، باید گفت که این قاعده یک قاعده‌ی فقهی است و در مسائل فقهی ارزش و اعتبار دارد و محل اجرای آن در عملیات استنباط و استخراج حکم شرعی است و نه علم کلام و مسائل عقیدتی چرا که در علم کلام چنین قاعده‌ای بی‌ارزش است؛ و روایت فوق یک حدیث فقهی نیست پس بنابراین این قاعده در این حدیث قابل تطبیق نیست و نمی‌توان با این قاعده، حدیث بالا را پذیرفت.
پی‌نوشت:
۱)بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، ج 10، ص 323، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ سوم، 1424ق.
نـــای دل
