منطق بیان

تعریف زهد جمله‌ای دارد مولای متقیان علی علیه السلام در نهج البلاغه در تعریف زهد که دیگر بهتر از این نمی‌شود گفت. تعریف زهد را از علی باید گرفت. می‌فرماید: «الزُّهْدُ کلُّهُ بَینَ کلِمَتَینِ مِنَ الْقُرْآنِ» «2» زهد در دو جمله قرآن بیان شده (یعنی زهد، این خشکه مقدس بازی‌ها نیست، زهد به روح انسان مربوط است) آنجا که در سوره حدید می‌فرماید: «لِکیلا تَأْسَوْا عَلی‌ ما فاتَکمْ وَ لا تَفْرَحوا بِما اتیکمْ» «3» اینکه برسید به این مرحله که اگر دنیایی که دارید از شما گرفته شد غمزده نشوید، غم دنیا شما را نگیرد، و اگر چیزی ندارید، دنیا یکمرتبه به شما رو بیاورد، شادی زده نشوید؛ و به عبارت دیگر اگر تمام دنیا در دست شماست، چنانچه آن را از شما بگیرند تو همان آدم باشی که هیچ چیز نداشته باشی، و همه دنیا را هم به تو بدهند تو همان آدم باشی. علی زهد را همان چیزی تعریف می‌کند که امثال مارکس نمی‌توانند در مورد بشر تصور کنند. آنها می‌گویند اصلًا محال است بشر بتواند آنچنانکه علی زهد را تعریف کرده زاهد باشد، یعنی بشر آنچنان شخصیت عالیی داشته باشد که مافوق طبقات و منافع قرار بگیرد. ولی مکتب اسلام بر این اساس است. مکتب اسلام یا به اصطلاح امروز امانیزم اسلام، اصالة الانسان اسلام، انسان راستین اسلام بر این اساس است که انسان می‌تواند زاهد بشود اما نه آن زاهدهایی که ما اسمشان را می‌گذاریم زاهد، بلکه زاهدی که علی تعریف کرده که: «لِکیلا تَأْسَوْا عَلی‌ ما فاتَکمْ وَ لا تَفْرَحوا بِما اتیکمْ»..